Πτώσεις στην τρίτη ηλικία: πως μπορούν να προστατευτούν οι ηλικιωμένοι;

Οι πτώσεις στην τρίτη ηλικία είναι μία από τις συχνότερες αιτίες τραυματισμού των ηλικιωμένων. Υπολογίζεται ότι σε ετήσια βάση πέφτει το 25% των ανδρών και γυναικών ηλικίας 65 ετών και πάνω. Επιπλέον, κάθε πτώση διπλασιάζει τις πιθανότητες για επόμενη, σύμφωνα με τα αμερικανικά ομοσπονδιακά Κέντρα Ελέγχου & Προλήψεως των Ασθενειών (CDC).

Οι πτώσεις στην τρίτη ηλικία σπανίως είναι απλές και ανώδυνες. Σε μία στις πέντε περιπτώσεις η κατάληξη είναι σοβαρός τραυματισμός. Σε πολλές άλλες, ο ηλικιωμένος άνθρωπος δεν κατορθώνει ποτέ να ξεπεράσει εντελώς το σωματικό και το ψυχικό τραύμα που υφίσταται.

Η πιο συχνή συνέπεια των πτώσεων στην τρίτη ηλικία είναι τα κατάγματα των οστών. Ακόμα, όμως, κι αν δεν συμβούν, η πτώση μπορεί να έχει μόνιμες ψυχοσωματικές συνέπειες.

Οι βασικότεροι λόγοι για τους οποίους οι άνθρωποι (και κυρίως οι ηλικιωμένοι) πέφτουν είναι οι παρακάτω:

• Γλιστρούν ή σκοντάφτουν κάπου

• Ζαλίζονται ή χάνουν τις αισθήσεις τους

• Xάνουν την ισορροπία τους κάποιοι χρησιμοποιούν μπαστούνι ή αναγκάζονται να πιάνονται από αντικείμενα

• Δυσκολεύονται να κουβαλήσουν τα ψώνια και μπερδεύουν τα βήματα τους

• Από χρήση ηρεμιστικών φαρμάκων η οποία οδηγεί σε αύξηση του κινδύνου πτώσης και επακόλουθου κατάγματος ιδίως του ισχίου κατά 40%

• Κακή όραση

• Μυϊκή αδυναμία

• Ανεπαρκής διατροφή

• Αφυδάτωση (η μειωμένη πρόσληψη νερού κατά τους καλοκαιρινούς μήνες, σε συνδυασμό με τυχόν αντιυπερτασικά φάρμακα που λαμβάνουν, οδηγεί τους ηλικιωμένους σε αφυδάτωση και εντέλει σε επεισόδια πτώσεων)

• Έλλειψη βιταμίνης D και ασβεστίου, συστατικά που εκτός από τα οστά είναι χρήσιμα και για την καλή λειτουργία του μυϊκού συστήματος

• Υπερβολική λήψη αλκοόλ

• Διαταραχή του ύπνου με αποτέλεσμα να νυστάζουν κατά τις ώρες που είναι πιο δραστήριοι

• Κακή διαρρύθμιση του χώρου που ζουν

• Κακή διάθεση και κατάθλιψη

• Μη λειτουργικά έπιπλα (χαμηλές καρέκλες ή βαθιοί καναπέδες, κτλ.)

Οι περισσότερες πτώσεις οφείλονται σε γλιστρήματα ή παραπατήματα κατά την βάδιση και αποτελούν την 3 αιτία εισαγωγής στο νοσοκομείο για τους ηλικιωμένους. Δεν είναι πτώσεις από κάποιο υπερυψωμένο σημείο αλλά πτώσεις σε επίπεδη επιφάνεια. Επομένως, πολλές από αυτές μπορούν να προβλεφθούν και να προληφθούν. Οι πιο συχνοί τραυματισμοί που εμφανίζουν τα άτομα που πέφτουν εξ ιδίου ύψους, είναι στο κεφάλι, στον καρπό, στην σπονδυλική στήλη και στο ισχίο.

Γίνεται εύκολα αντιληπτό ότι μια πτώση σε έναν ηλικιωμένο είναι ένα γεγονός που μπορεί να αλλάξει δραματικά την ποιότητα της ζωής του και να περιορίσει αισθητά την κίνηση του και την δραστηριότητα του γενικά. Συνεπώς θα πρέπει να ληφθούν μέτρα για την αποφυγή των πτώσεων στο μέτρο του δυνατού. Έτσι, πάντα με βάση την διεθνή βιβλιογραφία παρατίθενται κάποιες απλές συμβουλές και μέτρα προστασίας για την αποφυγή των πτώσεων στα άτομα της τρίτης ηλικίας και όχι μόνο.

 

Τι πρέπει να προσέχουμε;

Πώς μπορείτε να περιορίσετε τις πιθανότητες για μια πτώση;

• Μην βιάζεστε. Είναι στατιστικά αποδεδειγμένο ότι οι πτώσεις έχουν σοβαρότερες επιπτώσεις όσο μεγαλύτερος/η είστε.

• Καλή διατροφή. Πλούσια σε πρωτεΐνη (μοσχάρι, κοτόπουλο, ψάρι, αυγό, γαλακτοκομικά) έτσι ώστε να διατηρείτε ένα καλό μυϊκό σύστημα. Λήψη σκευασμάτων βιταμίνης D και ασβεστίου για την μείωση της απώλειας της οστικής μάζας αλλά και την καλύτερη λειτουργία του μυοσκελετικού συστήματος. Ποτέ να μην ξεχνάτε να πίνετε νερό. Ιδίως τους καλοκαιρινούς μήνες. Είναι πολύ εύκολο να αφυδατωθείτε.
  

• Άσκηση. Με την βοήθεια έμπειρου φυσικοθεραπευτή, η ήπια άσκηση σε άτομα 3ης ηλικίας τους βοηθά να διατηρήσουν το μυϊκό τους σύστημα ενεργό και σε κατάσταση εγρήγορσης με αποτέλεσμα την καλύτερη κινητικότητα τους, πράγμα πολύ χρήσιμο για την αποφυγή των πτώσεων.

• Μην περπατάτε στο σκοτάδι. 

• Φοράτε κατάλληλα υποδήματα με αντιολισθητική σόλα και σε καλή κατάσταση, με λαστιχένια τακούνια. Τα μποτάκια ή τα αθλητικά παπούτσια προστατεύουν εν μέρη και τους “αστραγάλους” (την ποδοκνημική άρθρωση).

• Μην ρισκάρετε. Να αποφεύγετε άσκοπους κινδύνους. Να μην ξεκινάτε δουλειές που είναι πέρα από τις δυνατότητες σας.

• Ζητήστε βοήθεια. Μην σηκώνετε και μην μεταφέρετε μόνοι σας περισσότερο βάρος από ότι μπορείτε. Αν δεν μπορείτε να σηκωθείτε από ένα κάθισμα ή από το κρεβάτι ζητήστε μια ώθηση και μια στήριξη για να σηκωθείτε.

• Μάθετε να ζείτε με ασφάλεια. Να ενδιαφέρεστε για την ασφάλεια σας. Μα μάθετε να αναγνωρίζετε πιθανούς κινδύνους για πτώση. Να λαμβάνετε τα μέτρα προφύλαξης. Να μην ξεπερνάτε τα όρια σας.

• Σωστές ενέργειες. Να επιλέγετε πάντα τον ασφαλή τρόπο για την εκτέλεση κάθε εργασίας. Μετακινήστε, επισκευάστε ή αποφύγετε επικίνδυνους παράγοντες όταν τους εντοπίσετε. Κρίνετε και εκτελέστε πάντα με κριτήριο την ασφάλεια σας.

 

Τι περιλαμβάνει ένα πρόγραμμα για την πρόληψη πτώσεων σε ηλικιωμένους;

Σε αυτού του είδους τα προγράμματα δίνουμε ιδιαίτερη σημασία στις ασκήσεις λειτουργικής ικανότητας, οι οποίες ουσιαστικά αποτελούν προσομοίωση των δραστηριοτήτων της καθημερινής ζωής. Αποφεύγονται οι ασκήσεις φόρτισης που περιέχουν άλματα, οι ασκήσεις που προκαλούν κάμψεις του κορμού και οι δύσκολες ασκήσεις κοιλιακών και ραχιαίων. Προτείνουμε τη μακροχρόνια βάδιση, ασκήσεις αντίστασης που βελτιώνουν την ισορροπία και αυξάνουν την δύναμη των άνω και κάτω άκρων σε καθιστή θέση και ασκήσεις ενδυνάμωσης της ράχης.

 

 

 

Παρόλα αυτά μια πτώση μπορεί τελικά να συμβεί. Σε αυτή την περίπτωση δεν θα πρέπει να πανικοβληθείτε. Ο πανικός μπορεί να προκαλέσει και άλλο χτύπημα. Εκτιμήστε την κατάσταση σας όσο γίνεται και προσδιορίστε που έχετε κτυπήσει. Σε περίπτωση που είστε μόνοι σας τότε μετακινηθείτε σιγά σιγά προς το τηλέφωνο και καλέστε τους δικούς σας ανθρώπους ή το ΕΚΑΒ. Κινηθείτε αργά προς τον πλησιέστερο καναπέ ή καρέκλα και προσπαθήστε να καθίσετε. Σε κάθε περίπτωση, μετά από μια πτώση καλό θα ήταν να επισκεφθείτε τον φυσικοθεραπευτή σας για έναν έλεγχο.